آویشن
نام فارسی:آویشن
نام عربی: السَّعْتَر
نام اردو: ساتر (صعتر فارسی)
نام انگلیسی: Thyme «Garden Thyme»
نام علمی: از خانواده Lamiaceae از جنس Thymus «Thymus Vulgaris»
نام‌های دیگر: صعتر، آویشن بستانی
ماهیت: آویشن گیاهی چند ساله است که ارتفاع آن به پنجاه سانتیمتر می‌رسد. آویشن گونه‌های بسیار زیادی دارد؛ ولی دو گونه آن معروف‌تر است: آویشن بستانی، مشهور به آویشن و آویشن وحشی، مشهور به سوسنبر.
گیاه آویشن ساقه‌های فراوانی دارد که این ساقه‌ها بسیار منشعب و نسبتا باریک‌اند. ساقه‌های جوان‌تر، معمولا صورتی‌رنگ و پوشیده از کرک‌های سفید‌رنگ‌اند؛ ولی ساقه‌های پیر‌تر چوبی هستند.
برگ‌های گیاه آویشن، کوچک و کشیده‌اند و با دمبرگ‌هایی بسیار کوتاه، به صورت متقابل رشد می‌کنند. لبه برگ‌های گیاه آویشن به سمت بیرون برگشته است و این برگ‌ها رایحه‌ای خوش و طعمی تند دارند.
گل‌های گیاه آویشن، کوچک، صورتی کم‌رنگ و مایل به سفیدند و هر گل، چهار لبه گرد دارد. این گل‌ها در سرشاخه‌های آن به صورت تجمعی می‌رویند و بسیار معطرند.
بذر آویشن بسیار ریز است.
ریشه گیاه آویشن، مستقیم و پر‌انشعاب است.
تشابه و تقلب: برگ آویشن به مرزه شباهت دارد. گل گیاه آویشن به گل سوسنبر شبیه است.
محل رویش: هند، پاکستان، افغانستان، و ایران در استان‌های خراسان، فارس، کرمان، کردستان، کرمانشاه، و آذربایجان شرقی است.
کاشت، داشت و برداشت: آب و هوای ملایم و متمایل به گرم، و خاک‌های زه‌کشی شده و آفتاب‌رو برای آویشن بسیار مناسب است. تکثیر آویشن با قلمه زدن یا با کاشت بذر صورت می‌گیرد. فاصله میان خطوط کاشت بوته‌ها در محل اصلی باید یک متر، و فاصله بین بوته‌ها سی سانتیمتر باشد. بهترین زمان تکثیر آویشن از راه کاشت بذر، بین اسفند تا خرداد است، ولی قلمه آویشن از ریشه جوش‌های آن در اردیبهشت انجام می‌شود. وجین علف‌های هرز برای رشد آویشن ضرورت دارد. بهتر است مزرعه آویشن، هر سه سال به کلی برداشت شود، شخم بخورد و کشت آن تجدید شود.
گل‌های گیاه آویشن، اواخر خرداد و اوایل تیر می‌رویند و برداشت محصول باید همین زمان انجام شود؛ به این ترتیب که شکوفه‌ها، برگ‌ها و ساقه‌های نازک آن تا حدود ده سانتیمتر از سر بوته چیده و سپس در سایه خشک می‌شود.
اجزای مورد استفاده و مشتقات: ساقه، برگ، عرق و عسل است.
مواد تشکیل دهنده: آویشن ۲ درصد اسانس دارد. اسانس آویشن،شامل ۴۵درصد تیمول و مقداری کاراواکرول، سیمن، ال پینن، پینن، بورنئول، نو.عی الکل به نام لینالول، بورنیل آستات، اسید اولئانولیک و پاراتیمول است.
طبیعت: درجه دوم گرم و خشک است.
نفع خاص: تقویت باه، تنقیه معده، کبد، امعاء و ریه، رفع بی اشتهایی است.
افعال و خواص: آویشن، ضد عفونی کننده قوی، منفث بلغم، مدر بول، مدر حیض، مدر شیر، مفتت سنگ کلیه و مثانه، منضچ، مجفف رطوبات کبد و روده و معده، مسکن، مسخن قوی، هاضم، محلل و کاسر ریاح، پادزهر سموم سرد حیوانی و گیاهی، ضد قارچ‌های پوستی، ضد باکتری، مقوی کبد، مقوی معده، مقوی طحال، مقوی کلیه، مقوی بدن، مفتح سدد و معرق است. شکوفه خالص آویشن، مسهل سودا می‌باشد. عرق آویشن، مقوی مغز و اعصاب، مقوی معده، مقوی بدن و مسکن درد است.
آویشن، ملطف اغذیه سنگین، منقی سینه و ریه، مخرج کرم روده و معده، ضد عفونی کننده روده‌ها و مقوی پیاز مو است، خون را به جریان می‌اندازد، هوش را می‌افزاید، از صعود بخارهای معده به مغز جلوگیری می‌کند، مانع ریزش مو می‌شود و بدن را در برابر سرمای زمستان گرن می‌کند؛ همچنین زکام، برونشیت، آسم، تنگی‌نفس، عفونت ریه، عفونت کبد، زخم‌های چرکی،سوء هاضمه، نفخ، دل‌درد، ورم امعاء، اختلالات کلیه، اختلالات قاعدگی، دردهای عادت ماهانه، عفونت رحم، سردرد، تشنج، مننژیت، اختلال‌های مغزی، درد مفاصل، رماتیسم، درد دندان، درد کمر، تب، خستگی و گرفتگی عضلانی را بهبود می‌بخشد.
دم کرده آویشن، درد انتهای دنده ها را ساکن و به اخراج مشیمه کمک می کند. یک استکان دمنوش آویشن پیش از خواب به مدت چهل شب، در درمان شب ادراری بسیار مفید است. خوردن آویشن با عسل یا انجیر، به درمان اورام ریه، آسم و سرفه خلطی کمک می‌کند. خوردن آویشن با غذا، قوت چشم را حفظ کرده، کم سویی آن را از بین می‌برد. خوردن یک تا دو مثقال از آن، بلغم را بدون هیچ آزاری، از طریق اسهال بیرون می‌راند. ترکیب یکدست دو مثقال آویشن با عسل و آشامیدن آن با آب گرم، به درمان فلج، لقوه، فراموشی، صرع، کزاز، درد حلق، تقویت کلیه و تقویت باه کمک می‌کند. خوردن آویشن با پنیر تازه مسمن بوده و خوردن آن با آب کرفس مفتت سنگ است. خوردن آویشن و سرکه یا ضماد آن روی طحال ورم آن را بهبود می‌بخشد.
قطور جوشانده صاف شده آویشن برای ورم چشم و درد گوش مفید است. بخور آویشن، استنشاق یا نوشیدن دمنوش آن، برونشیت مزمن، سل، سیاه سرفه و سرماخوردگی را بسیار التیام می‌بخشد. غرغره کردن جوشانده آویشن یا مضمضه کردن پودر آن با عسل، برای درد حلق، ورم گلو و آفت دهان مفید است. جویدن آویشن تازه، درد دندان سرد را دفع و لثه‌ها را محکم می‌کند.شست‌وشو با جوشانده آویشن، زخم‌ها را ضد‌عفونی، پوست را قوی، و ناراحتی‌های پوستی را برطرف می‌کند. مضمضه کردن جوشانده یا عرق آویشن برای تسکین درد دندان مفید است و دهان و دندان را تمیز و خوش بو می‌کند.
ضماد گل و برگ آویشن به صورت گرم، برای درد مفاصل و رماتیسم مفید است.
عرق آویشن، به درمان ورم گلو و بینی، سرما خوردگی و قارچ‌های پوستی کمک می‌کند.
عسل آویشن برای سرفه، گلودرد، عفونت، قند‌خون، زخم بستر و بیماری‌های بلغمی مفید است.
مقدار مصرف: پنج تا هفت ماشه است.
مضرات: آویشن برای کسانی که کبد گرم دارند، افراد صفراوی مزاج و زنان باردار مضر است.
مصلحات و تدابیر: کتیرا، ملین‌ها.
بدل: پونه کوهی.
منابع: کتاب علم الادویه(مفردات) سید محمدعلی سید نظری
مخزن الادویه
تحفه المومنین
قانون ابن سینا
الحاوی فی الطب زکریای رازی
نظرتان را درباره این مطلب بنویسید !
ارسال دیدگاه